"De notie van Europa is een complex en zeer
gelaagd begrip. Dit begrip tracht ik te ontleden in zijn verschillende lagen.
1. Allereerst is er het idee van Europa. Europa kan
bekeken worden vanuit verschillende perspectieven of raamwerken. Met andere woorden: we kunnen met verschillende brillen
naar Europa kijken. Deze raamwerken worden voornamelijk in het Westen gezien
als gegeven. Aan de hand van Wittgenstein
wordt duidelijk dat deze kaders begrepen moeten worden in termen van familiegelijkenissen.
2. Vervolgens kan Hannah Arendt
met haar notie van publieke ruimte en
realiteit aantonen dat Europa als idee kan transformeren tot realiteit door
erover te spreken in de publieke sfeer. De verschillende raamwerken worden zo
(letterlijk) bij elkaar gebracht, waardoor een algemeen verstaan van Europa
gecreëerd wordt.
3. Vanuit deze realiteit kan Europa verder gematerialiseerd worden zoals
we dat zien in instituties zoals de Europese
Unie, wetten en grenzen.
4. Vanuit het idee, de realiteit en de materialisatie kan er gekeken
worden naar zoiets als identiteit. Maat wat betekent de Europese identiteit?
Geconstitueerd vanuit de raamwerken is het mogelijk ons te identificeren met
zoiets als ‘Europa’. Chantal Mouffe en
Ernest Laclau tonen ons dat deze identiteit echter een dynamisch, plastisch
begrip is dat steeds verandert door middel van conflict en antagonismen.
Bijgevolg moet de Europese identiteit open, zelfbewust en kritisch blijven. Het
is een identiteit die zowel intern als extern geconstrueerd wordt: het is pas wanneer
het zich kan afzetten tegen iets anders, dat een identiteit kan ontstaan. Dit
heeft als gevolg dat de Europese identiteit het gevolg is van een bepaalde
hegemonie die altijd open moet blijven staan voor dissensus en tegenstemmen.
Wat tenslotte al deze begrippen – idee,
realiteit, materialiteit, identiteit – bij elkaar en staande houdt is het
geloof. Want zonder geloof in Europa, zakt de gehele structuur in elkaar."
Annelies Verbeeck
"De Echtheid van Europa - Een Europese fictie of een waargebeurd verhaal?", examenpaper voor het vak 'philosophical sources of European identity', Universiteit Antwerpen 2023, p20-21 "Conclusie"
(cursiveringen, vetjes en lay-out zijn van Tadorna)